Oorzaken van Leverproblemen
Leverproblemen bij paarden kunnen worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder:
- Overmatig gebruik van bepaalde medicijnen kan de lever beschadigen
- Virale of bacteriële infecties kunnen de lever aantasten
- Leveraandoeningen zoals levercirrose of hepatitis
- Door het eten van giftige planten waarvan de toxines de lever beschadigen. Bekende gifplanten met leverbeschadigend effect zijn: alle planten met pyrrolizidinalkaloiden, zoals Jakobskruiskruid of andere kruiden zoals waterkruis, smalbladig Jakobskruiskruid en echte gamander of muurgamander. Natuurlijk is het toxische effect altijd sterk dosisafhankelijk.
- Beschimmeld voedsel en de inname van mycotoxinen bijvoorbeeld uit hooi, stro, haver of andere granen.
- Metabolisme-gerelateerde lever-enzymenactiviteit, wanneer er bijvoorbeeld verhoogd eiwit moet worden gebruikt om energie te genereren omdat er te weinig feitelijke energie aanwezig is of chronisch te veel eiwitten of koolhydraten in het dieet zitten.
- Als leverafwijking of hyperlipidemie heeft plaatsgevonden, zoals vaker het geval is bij ezels of pony’s. Dit gebeurt bij gebrek aan voedsel of wanneer er bijvoorbeeld geen voedsel opgenomen wordt door ziekte en er daardoor kortstondig meer lichaamsvet gemobiliseerd wordt, dat zich ophoopt in de lever.
Gezondheidsrisico’s
Leverproblemen bij paarden kunnen ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, aangezien de lever een cruciale rol speelt in verschillende lichaamsfuncties, zoals de stofwisseling, ontgifting en productie van essentiële eiwitten. Hier zijn enkele van de belangrijkste gevaren van leverproblemen bij paarden:
- Verstoorde stofwisseling
- Gewichtsverlies: De lever is verantwoordelijk voor het verwerken van voedingsstoffen. Bij leverproblemen kan het paard moeite hebben om voedingsstoffen goed op te nemen en te verwerken, wat leidt tot gewichtsverlies.
- Verminderde eetlust: Paarden met leverproblemen kunnen hun eetlust verliezen, wat de algehele conditie van het paard verder verzwakt.
- Ophoping van gifstoffen
- Hepatische encefalopathie: De lever is essentieel voor de ontgifting van het bloed. Als de lever niet goed functioneert, kunnen gifstoffen zich ophopen in de bloedbaan en het zenuwstelsel aantasten, wat leidt tot neurologische symptomen zoals verwardheid, gedragsveranderingen, depressie, zwakte en zelfs aanvallen.
- Vergiftiging: Door het falen van de lever om schadelijke stoffen zoals ammoniak te verwerken, kan het paard tekenen van vergiftiging vertonen
- Problemen met bloedstolling
- Verhoogde bloedingstijd: De lever produceert stollingseiwitten. Bij leverproblemen kan dit proces verstoord raken, wat kan leiden tot bloedingsproblemen. Dit verhoogt het risico op overmatige bloeding bij verwondingen of tijdens operaties.
- Geelzucht (icterus)
Leverproblemen kunnen leiden tot de ophoping van bilirubine, een afbraakproduct van rode bloedcellen. Dit kan zichtbaar worden als geelzucht, waarbij het oogwit, tandvlees en de huid geel verkleuren. - Verhoogde gevoeligheid voor infecties
De lever speelt een belangrijke rol in het immuunsysteem. Wanneer de lever niet goed functioneert, kan het paard vatbaarder worden voor infecties. - Oedeem en ascites
Leverproblemen kunnen leiden tot een verminderde productie van albumine, een belangrijk eiwit in het bloed dat helpt om vochtbalans te behouden. Dit kan leiden tot oedeem (vochtophoping) in de benen, borst of buik (ascites). - Koliek en andere gastro-intestinale problemen
Leverproblemen kunnen secundaire problemen veroorzaken zoals koliek, diarree of verstopping, wat het welzijn van het paard verder kan ondermijnen. - Lethargie en zwakte
Leverproblemen kunnen leiden tot extreme vermoeidheid en zwakte. Dit kan het paard lusteloos maken en het onvermogen om dagelijkse activiteiten normaal uit te voeren. - Onherstelbare schade en overlijden
In ernstige gevallen kan onomkeerbare schade aan de lever leiden tot leverfalen. Dit is levensbedreigend en kan fataal zijn zonder tijdige en adequate behandeling.
Herkennen en behandelen leverproblemen
Leverproblemen bij paarden kunnen ernstige gevolgen hebben als ze niet tijdig worden herkend en behandeld. Vroege diagnose en veterinaire zorg zijn cruciaal om de kans op complicaties te minimaliseren.
Vaak worden verhoogde leverenzymen (bijv. GLDH, GGT, AST) “toevallig” ontdekt door een routine bloedonderzoek. Vaak zijn de paarden actief, gezond en hebben ze geen ziektebeeld. Naast echte leveraandoeningen zijn de mogelijke oorzaken veelvuldig.
De lever-enzymactiviteit van gezonde paarden – tenminste van AST, GGT en GLDH – is onderhevig aan seizoensfluctuaties. Dat wil zeggen, bij deze leverparameters zijn de enzymen sterk verhoogd in de late zomer en/of vroege herfst.
Verhoogde lever-enzymspiegels zijn een aanwijzing voor verhoogde lever/enzymactiviteit. Dit betekent niet noodzakelijk dat er een ziekte is, maar dat er eenvoudigweg meer metabolisch werk nodig was na bijvoorbeeld intensieve training of koliek.
Raadpleeg altijd een veearts bij het vermoeden van problemen!
Om de lever te ondersteunen raden wij aan om Graanvrij te voeren en om leverkruiden toe te voeden aan het rantsoen.
